การบาดเจ็บเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า
การบาดเจ็บเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า (Anterior cruciate ligament, ACL) นั้นเป็นการฉีกขาดหรือแพลงของเอ็นไขว้หน้า ซึ่งเป็นหนึ่งในเอ็นที่สำคัญในหัวเข่า อาการบาดเจ็บส่วนใหญ่เกิดขึ้นในระหว่างการเล่นกีฬาที่เกี่ยวข้องกับการหยุดกะทันหัน การเปลี่ยนทิศทาง การกระโดด เช่นฟุตบอล บาสเก็ตบอล หลายคนได้ยินหรือรู้สึกว่า "ป๊อป" ที่หัวเข่าเมื่อได้รับบาดเจ็บ หัวเข่าอาจบวม รู้สึกไม่มั่นคงและเจ็บปวดเกินกว่าจะลงน้ำหนักได้ การรักษาจะขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของการบาดเจ็บ ซึ่งมีตั้งแต่การพักการใช้งาน การออกกำลังกายเพื่อฟื้นความแข็งแรงและความมั่นคง การผ่าตัดซ่อมหรือทดแทนเอ็นฉีกขาด และการฟื้นฟูสมรรถภาพที่เหมาะสมซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงของการบาดเจ็บซ้ำได้
อาการที่ควรสงสัยการบาดเจ็บเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า
· ความรู้สึก "ป๊อป" หรือดังที่หัวเข่าช่วงที่เกิดอุบัติเหตุ
· ความเจ็บปวดอย่างรุนแรงและไม่สามารถที่จะดำเนินกิจกรรมต่อไปได้
· บวมอย่างรวดเร็ว
· ความสามารถในการเคลื่อนไหวที่ลดลง
· ความรู้สึกของความไม่มั่นคงหรือหลวมที่ข้อเข่าเวลาน้ำหนัก
เมื่อใดควรไปพบแพทย์
ควรพบแพทย์ทันทีหากสงสัยว่ามีการบาดเจ็บที่หัวเข่า หรือมีอาการแสดงข้างต้น ข้อเข่าเป็นโครงสร้างที่ซับซ้อนที่ประกอบด้วย กระดูก เส้นเอ็นและเนื้อเยื่อต่าง ๆ ที่ทำงานร่วมกัน ซึ่งสำคัญที่จะต้องได้รับการวินิจฉัยที่รวดเร็วและแม่นยำเพื่อกำหนดความรุนแรงของการบาดเจ็บและเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมต่อไป
สาเหตุที่ทำให้เกิดการบาดเจ็บเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า
เอ็นไขว้หน้าข้อเข่าเป็นหนึ่งในสองเอ็นที่เชื่อมกลางข้อเข่าระหว่างกระดูกต้นขากับกระดูกหน้าแข้ง ซึ่งช่วยให้ข้อต่อข้อเข่ามั่นคง
การบาดเจ็บเอ็นไขว้หน้าข้อเข่ามักเกิดขึ้นในระหว่างการเล่นกีฬาและการออกกำลังกายที่มีแรงมากระทบข้อเข่า เช่น
• การเปลี่ยนทิศทางหรือการหยุดกะทันหันในขณะวิ่ง
• การหมุนหรือบิดของลำตัวอย่างรวดเร็ว
• กระโดดลงพื้นในท่าที่ไม่เหมาะสม
• การกระแทกโดยตรงที่ข้อเข่า
เมื่อเอ็นไขว้หน้าข้อเข่าบาดเจ็บ อาจจะมีการฉีกขาดบางส่วนหรือทั้งหมด ซึ่งการบาดเจ็บเล็กน้อยอาจทำให้เอ็นไขว้หน้าข้อเข่ายืดได้ด้วย
ปัจจัยเสี่ยงต่อการบาดเจ็บเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า
มีหลายปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงของการบาดเจ็บ ได้แก่
· เพศหญิง ซึ่งเกิดความแตกต่างของร่างกาย ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและอิทธิพลของฮอร์โมน
· กีฬาบางประเภท เช่น ฟุตบอล บาสเก็ตบอล ยิมนาสติก
· สภาพร่างกายที่ไม่สมบูรณ
· การสวมใส่รองเท้าที่ไม่เหมาะสม
· การใช้อุปกรณ์กีฬาที่บำรุงรักษาไม่ดี
· การเล่นบนพื้นผิวสนามหญ้าเทียม
ภาวะแทรกซ้อนหลังการบาดเจ็บเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า
ผู้ที่มีการบาดเจ็บเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า มีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดข้อเข่าเสื่อม ข้อเข่าอักเสบเกิดขึ้นได้แม้ว่าจะผ่าตัดเพื่อสร้างเอ็นขึ้นมาทดแทน มีหลายปัจจัยที่ส่งผลต่อความเสี่ยง เช่น ความรุนแรงของการบาดเจ็บเริ่มต้น การบาดเจ็บอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องในข้อเข่าหรือระดับของกิจกรรมหลังการรักษา
การป้องกัน
การฝึกและการออกกำลังกายที่เหมาะสมสามารถช่วยลดความเสี่ยงของการบาดเจ็บเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า แพทย์เวชศาสตร์การกีฬา นักกายภาพบำบัด ผู้ฝึกสอนกีฬา หรือผู้เชี่ยวชาญด้านเวชศาสตร์การกีฬาสามารถให้การประเมินการสอนและข้อเสนอแนะที่สามารถช่วยลดความเสี่ยง โดยโปรแกรมเพื่อลดการบาดเจ็บเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า ได้แก่
· การออกกำลังกายที่เสริมสร้างกล้ามเนื้อขาโดยเฉพาะการออกกำลังกายเอ็นร้อยหวาย
· การออกกำลังกายเพื่อเสริมสร้างกล้ามเนื้อแกนกลางรวมถึงสะโพก กระดูกเชิงกรานและหน้าท้องช่วงล่าง
· การฝึกและการออกกำลังกายเน้นเทคนิคที่เหมาะสมและตำแหน่งหัวเข่าเมื่อกระโดดและลงการลงพื้นจากการกระโดด
· การฝึกเพื่อปรับปรุงเทคนิคเมื่อทำเคลื่อนไหวในท่าหมุนลำตัวและวิ่งเปลี่ยนทิศทาง
อุปกรณ์เสริมขณะเล่นกีฬา
รองเท้าและแผ่นรองเท้าที่เหมาะกับประเภทกีฬาสามารถช่วยป้องกันการบาดเจ็บ การสวมที่ประคองเข่าไม่มีหลักฐานปรากฏว่าสามารถป้องกันการบาดเจ็บเอ็นไขว้หน้าข้อเข่า หรือลดความเสี่ยงของการบาดเจ็บซ้ำหลังการผ่าตัดได้